Prawa autorskie do projektu domu (i nie tylko)

Pewnego dnia zadzwonił mój telefon, odebrałem, z rozmowy wynikało, że dzwoniący ma pytanie o prawa autorskie do projektu domu 🙂 Zamierzał odkupić projekt domu i kontynuować budowę jako nowy inwestor. Pierwotny inwestor nie spisał jednak z projektantem żadnej umowy.

Czy nie spisanie umowy z projektantem miało jakiekolwiek znaczenie dla kolejnego inwestora??? Oczywiście, że miało. Z tego co pamiętam, to chciał on m. in. mieć ten projekt na wyłączność.

Było też więcej innych powodów dla których mojemu rozmówcy zależało na uregulowaniu praw autorskich do projektu.

Komu przysługują prawa autorskie do projektu domu?

Komu przysługują prawa autorskie do projektu domu

Zasadnicza kwestią o której powinieneś wiedzieć jest to, że każdy projekt (nie tylko projekt domu) jest utworem w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Projektant jako twórca jest osobą, której przysługuje pełne prawo do korzystania i rozporządzania projektem na wszystkich polach eksploatacji, jest też uprawniony do wynagrodzenia za korzystanie ze swojego utworu.

Musisz też wiedzieć, że prawa autorskie dzielą się na dwa rodzaje. Są to autorskie prawa majątkowe i autorskie prawa osobiste.

Autorskie prawa majątkowe związane są z płaszczyzną ekonomiczą. Mogą być przedmiotem obrotu (prawo do rozporządzania). Są ograniczone czasowo. Przeniesienie autorskich praw majątkowych może przykładowo dotyczyć (pola eksploatacji) wprowadzania do obrotu, użyczenia lub najmu oryginału albo egzemplarzy utworu w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono.

Rozporządzanie (np. sprzedaż) autorskimi prawami majątkowymi jako uprawnieniami majątkowymi nie jest tożsame z rozporządzeniem samym utworem.

Czym innym jest własność utworu a czym innym są autorskie prawa majątkowe do utworu. Z tym, że własność projektu domu nie jest tym samym co majątkowe prawa autorskie do projektu domu. Zapamiętaj:

Własność projektu domu ≠ Majątkowe prawa autorskie do projektu domu

Rozróżnienie tych dwóch praw jest aktualne dla wszystkich utworów.

Nie ważne czy chodzi o projekt budowlany, program komputerowy, zdjęcie czy też utwór muzyczny.

Konsekwencją takiego rozróżnienia jest to, że np. sprzedaż samego tylko utworu (własność utworu) nie oznacza, że doszło także do sprzedaży majątkowych praw autorskich do utworu. Podobnie sprzedaż samych majątkowych praw autorskich do utworu nie oznacza jednoczesnej sprzedaży samego utworu.

Autorskie prawa osobiste są prawami ściśle związanymi z samym twórcą. Mają chronić jego związek z utworem. Chodzi tutaj o dobra osobiste twórcy.

Autorskie prawa osobiste są niezbywalne, autor nie może się ich zrzec, są nieograniczone czasowo.

Jako przykład takich praw można wskazać prawo do: autorstwa utworu, nienaruszalności i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania, nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

Istnienie i charakter autorskich praw osobistych ma wpływ na wprowadzanie zmian w projektach budowlanych i pełnienie nadzoru autorskiego na budowie.

Czytaj też: Przeniesienie majątkowych praw autorskich do projektu

Prawa autorskie do projektu domu i konsekwencje dla inwestorów

Co do zbywania autorskich praw majątkowych to musisz jeszcze wiedzieć, że dla przeniesienia (zbycia) tych praw wymagana jest forma pisemna pod rygorem nieważności. Oznacza to, że umowa taka bez zachowania formy pisemnej jest nieważna!!!

Jeśli zestawisz to wszystko z opisanym na wstępie przypadkiem, to zauważysz, że pierwszy inwestor, który zamówił projekt w ogóle nie nabył od projektanta majątkowych praw autorskich do niego.

Nie mógł więc odsprzedać autorskich praw majątkowych do projektu kolejnemu inwestorowi.

Majątkowe prawa autorskie do projektu domu pozostawały dalej przy projektancie.

Wszelkie ustne ustalenia, o ile miały miejsce pomiędzy projektantem a pierwszym inwestorem były nieważne i nie mogły wywołać skutków prawnych.

Będzie tak samo, jeśli zawrzesz ustnie z projektantem umowę na wykonanie projektu. Albo podpiszesz ją, a nie ustalicie, czy majątkowe prawa autorskie do projektu domu przejdą na ciebie.

Prawa autorskie do projektu domu to także prawa, które dotyczą związku projektanta z projektem w sferze niemajątkowej. Chodzi o autorskie prawa osobiste projektanta.

Prawa te kształtują dwa bardzo istotne elementy procesu budowy nie tylko domu, ale i innych obiektów.

Pierwszy element dotyczy wprowadzania zmian w projektach budowlanych.

Drugi element dotyczy pełnienia nadzoru autorskiego na budowie.

Projekt domu jest utworem w związku z czym projektantowi przysługuje prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z projektu jako utworu. Ma też zapewnione prawo do nienaruszalności i formy projektu.

W konsekwencji, ewentualne zmiany w projekcie może wprowadzać sam projektant jako jego autor. Bez jego zgody nie można dokonywać takich zmian.

Może się zdarzyć, że zdecydujesz się na wyznaczenie inspektora nadzoru autorskiego lub taki wymóg zostanie nałożony decyzją pozwolenie na budowę.

Funkcja ta, co do zasady może być pełniona przez samego projektanta jako autora projektu. Pod pewnymi warunkami, nadzór może być pełniony przez innego projektanta.

??????? 🙂

Wspomniałem wcześniej, że autorskie prawa osobiste są niezbywalne.

Co więc zrobić, aby inny projektant mógł wprowadzać zmiany w projekcie domu lub pełnić funkcję inspektora nadzoru autorskiego?

Trzeba po prostu spisać z nim odpowiednią umowę, która ureguluje te zagadnienia.

Jeśli potrzebujesz takiej umowy, przygotowałem specjalny wzór Umowa przeniesienia majątkowych praw autorskich do dokumentacji projektowej.

W umowie znajdziesz regulacje dotyczące zarówno przejścia majątkowych praw autorskich do projektu jak i związane z pełnieniem nadzoru autorskiego oraz z wprowadzaniem zmian w projektach budowlanych.

Niniejszy artykuł Prawa autorskie do projektu domu, powinien uświadomić Ci jakie są konsekwencje tego, że projekt domu czy jakikolwiek inny projekt budowlany jest utworem.

Wojciech Kryczek
radca prawny

***

Odstąpienie od umowy o roboty budowlane przez syndyka

Dzisiejszy wpis dotyczy rozwiązania umowy o roboty budowlane przez syndyka. Możliwość taka istnieje niezależnie od tego czy upadłość ogłosił wykonawca, czy inwestor.

O odstąpieniu od umowy o roboty budowlane pisałem już wcześniej. Przypomnę Ci wpis „Historia zerwania jednej umowy”, gdzie opisuję historię Pana Mariusza właściciela firmy budowlanej [Czytaj dalej…]