Niedozwolone postanowienia w umowie o roboty budowlane zawartej z konsumentem

W sierpniu 2014 roku umieściłem w blogu wpis Co zmienia ustawa o prawach konsumenta w zakresie umowy o roboty budowlane. Opisałem w nim konsekwencje uchwalenia ustawy o prawach konsumenta dla umowy o roboty budowlane.  Ustawa o prawach konsumenta znowelizowała m. in. przepisy o rękojmi przy sprzedaży. Jest to istotne, gdyż poprzez odesłanie kodeksowe, przepisy o rękojmi dla umowy sprzedaży, stosuje się do umowy o roboty budowlane.

Dzisiaj chciałbym nawiązać do tamtego wpisu.

Jeśli chodzi o umowę o roboty budowlane to musisz pamiętać, że gdy stroną umowy jest konsument to odpowiedzialność z tytułu rękojmi nie może być wyłączona lub ograniczona. Wyjątki są dopuszczalne na podstawie przepisów szczególnych.

Art. 558. § 1. Strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć. Jeżeli kupującym jest konsument, ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko w przypadkach określonych w przepisach szczególnych.

2. […].

Wprowadzenie takiej regulacji miało na celu wzmocnienie ochrony konsumenta jako strony umowy o roboty budowlane. Można domyślać się, że chodzi głównie o przypadki gdy konsument jest stroną umowy jako inwestor.

Oprócz ograniczenia lub wyłączenia odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady w obrocie konsumenckim, na kształt umowy o roboty budowlane zawieranej z konsumentem wpływ mają przepisy wprowadzające zakaz stosowania niedozwolonych postanowień umownych. Chodzi o tzw. klauzule abuzywne. Dotyczy to przypadków posługiwania się wzorcami umownymi lub takich postanowień umownych, które nie zostały uzgodnione indywidualnie z konsumentem.

Przykłady niedozwolonych klauzul umownych znajdziesz w art. 385³ Kodeksu cywilnego. Niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności:

1. wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za szkody na osobie, 

2. wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania,

3. wyłączają lub istotnie ograniczają potrącenie wierzytelności konsumenta z wierzytelnością drugiej strony,

4. przewidują postanowienia, z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy,

5. zezwalają kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta,

6. uzależniają zawarcie umowy od przyrzeczenia przez konsumenta zawierania w przyszłości dalszych umów podobnego rodzaju,

7. uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, niemającej bezpośredniego związku z umową zawierającą oceniane postanowienie,

8. uzależniają spełnienie świadczenia od okoliczności zależnych tylko od woli kontrahenta konsumenta,

9. przyznają kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy,

10. uprawniają kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie,

11. przyznają tylko kontrahentowi konsumenta uprawnienie do stwierdzania zgodności świadczenia z umową,

12. wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie niespełnione w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania,

13. przewidują utratę prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta spełnionego wcześniej niż świadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub odstępują od umowy,

14. pozbawiają wyłącznie konsumenta uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia,

15. zastrzegają dla kontrahenta konsumenta uprawnienie wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieoznaczony, bez wskazania ważnych przyczyn i stosownego terminu wypowiedzenia,

16. nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy,

17. nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego,

18. stanowią, że umowa zawarta na czas oznaczony ulega przedłużeniu, o ile konsument, dla którego zastrzeżono rażąco krótki termin, nie złoży przeciwnego oświadczenia,

19. przewidują wyłącznie dla kontrahenta konsumenta jednostronne uprawnienie do zmiany, bez ważnych przyczyn, istotnych cech świadczenia,

20. przewidują uprawnienie kontrahenta konsumenta do określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy,

21. uzależniają odpowiedzialność kontrahenta konsumenta od wykonania zobowiązań przez osoby, za pośrednictwem których kontrahent konsumenta zawiera umowę lub przy których pomocy wykonuje swoje zobowiązanie, albo uzależniają tę odpowiedzialność od spełnienia przez konsumenta nadmiernie uciążliwych formalności,

22. przewidują obowiązek wykonania zobowiązania przez konsumenta mimo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez jego kontrahenta,

23. wyłączają jurysdykcję sądów polskich lub poddają sprawę pod rozstrzygnięcie sądu polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego organu, a także narzucają rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy.

MUSISZ PAMIĘTAĆ!!!

Wyżej wymienionych klauzul nie będzie można uznać za niedozwolone postanowienia umowne w przypadkach, gdy:

• były przedmiotem indywidualnych uzgodnień z konsumentem,
• dotyczyły jednoznacznie określonych głównych świadczeń stron (cena lub wynagrodzenie).